1300 ناشر، 110 چاپخانه، بیش از 200 کتاب‌فروشی، وجود مهم‌ترین حوزه علمیه جهان شیعه، رتبه نخست تولید کتاب‌های دینی و رتبه دوم کشور در چاپ کتاب، برگزاری 13 نمایشگاه کتاب استانی و پنج نمایشگاه بین‌المللی کتاب، قم را استانی ممتاز در صنعت چاپ کشور کرده است. مشکلات صنعت چاپ که از سال 90 آغازشده در ماه‌های گذشته بیشتر شده است. تعداد عناوین چاپ‌شده استان، ساز ناکوکی را در صنعت چاپ نشان نمی‌دهد چراکه آمار آن با سال گذشته تغییر چندانی نکرده است ولی تعداد نسخه‌های چاپ‌شده در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افت شدیدی را که ناشی از مشکلات این صنعت است، نشان می‌دهد.
بیش از چهار هزار خانوار در قم به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم با این صنعت در ارتباط هستند که با ادامه این روند، تعطیلی و بیکاری بخش زیادی از فعالان این صنعت بسیار محتمل است.
وابستگی زیاد صنعت چاپ به واردات ازجمله آسیب‌های مهم این صنعت است، به‌گونه‌ای که بخش زیادی از نیاز صنعت چاپ ازجمله کاغذ، زینک، لوازم‌یدکی، دستگاه‌های چاپ و صحافی و سایر ملزومات چاپ مانند الکل، مرکب، لاستیک سیلندر، لوازم‌یدکی و قطعات چاپ از طریق واردات تأمین می‌شود که با نوسان ارز تمام این بخش‌ها دچار چالش شده است.
تخصیص ارز به اتحادیه‌ها صنعت چاپ را احیا می‌کند
رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران قم درباره وضعیت چاپخانه‌های این شهر گفت: درصورتی‌که وعده تخصیص نرخ ارز دولتی برای واردات کاغذ به اتحادیه‌ها عملی شود، به‌طورقطع انحصار و قیمت کاغذ شکسته شده و صنعت چاپ احیا شود.
مجتبی محمودیان گفت: نوسانات نرخ ارز قیمت هر بند کاغذ را از 800 هزار رالث به 2 میلیون و 600 هزار رالد در بازار آزاد و حدود یک‌میلیون و 600 هزار ریال با ارز دولتی افزایش داد و این رشد قیمت منجر به افزایش چشمگیر قیمت تمام‌شده فرآیند چاپ‌شده است.
او ادامه داد: در سال 92 کاغذ از بند 28 هزار تومان به حدود 80 هزار تومان افزایش داشت و در سال 97 نیز از 80 به 260 هزار تومان افزایش داشته یعنی قیمت هر بند کاغذ در پنج سال اخیر 10 برابر شده است. صنعت چاپ پیش از نوسانات نرخ ارز با مشکلات و چالش‌های زیادی مواجه بود، این افزایش قیمت‌ها بر این مشکلات افزوده است.
محمودیان که خود از فعالان صنعت چاپ قم است و با مشکلات این حوزه به‌خوبی آشنا است از موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای دادن اجازه واردات کاغذ به اتحادیه‌های فعال در صنعت چاپ برای حذف واسطه‌ها در مردادماه امسال خبر داد و گفت: با گذشت چند ماه از مصوبه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌منظور تخصیص ارز دولتی به اتحادیه‌های فعال در صنعت چاپ، هنوز هیچ‌گونه ارزی به این اتحادیه‌ها برای واردات کاغذ و تعدیل قیمت آن صورت نگرفته است.
او اضافه کرد: جولان دلال‌های کاغذ، احتکار و توزیع قطره‌چکانی، وابستگی زیاد صنعت چاپ به واردات، تخصیص نیافتن ارز دولتی، افزایش چند برابر مواد اولیه چاپ از مهم‌ترین مشکلات این صنعت است.
شمارگان کتاب‌های چاپ‌شده در قم کاهش‌یافته است
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان قم نیز از تأثیر منفی نوسانات نرخ ارز بر حوزه نشر کتاب و کاهش شمارگان کتاب‌های چاپ‌شده قم گفت و از وابستگی زیاد صنعت نشر به واردات انتقاد کرد.
حمید خرمی گفت: تعداد عناوین کتاب‌های چاپ‌شده ناشران استان از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه نسبت به مدت‌زمان مشابه سال گذشته تغییر چندانی ندارد اما در این مدت شاهد کاهش چشمگیر تیراژ کتاب‌های چاپ‌شده هستیم. او افزود: در هشت ماه امسال حدود چهار هزار عنوان کتاب توسط ناشران به چاپ رسیده که این تعداد عنوان نسبت به مدت مشابه سال گذشته تفاوت چندانی ندارد، اما تیراژ این کتاب‌ها بسیار کاهش‌یافته است. او اضافه کرد: کتاب جزو اولویت‌های آخر خانواده‌هاست. کتاب گران شود، خرید کتاب نیز کاهش می‌یابد.
خرمی اضافه کرد: در خوش‌بینانه‌ترین حالت تنها 10 درصد فرآیند چاپ تولید داخل کشور است. به‌جز چند درصد کاغذ و همچنین بخشی از مرکب موردنیاز صنعت چاپ کشور، تمام فرآیند نشر از ماشین‌آلات چاپ و صحافی تا زینک، مواد اولیه و کاغذهای گلاسه همگی ازجمله اقلام وارداتی است.
خرمی تأمین مواد اولیه را دغدغه مهم ناشران دانست و گفت: مواد اولیه موردنیاز صنعت چاپ در 6 ماه گذشته بیش از سه برابر افزایش‌یافته است؛ ناشران باید چه‌کار کنند؟! تنها راه نجات صنعت نشر تثبیت قیمت مواد اولیه است.
